Okres dojrzewania to szczególny moment wyzwań i zmian w życiu. Dojrzewa ciało oraz mózg nastolatka, co wpływa na jego postrzeganie świata. W przypadku młodych ludzi, których dotyczy diagnoza spektrum autyzmu , te wyzwania mogą być jeszcze większe. W tym czasie ważne jest, aby dorośli zwrócili uwagę na specyficzne potrzeby i trudności, z jakimi mogą się borykać nastolatki w spektrum, oraz praktykowali sposoby, w jakie mogą ich zrozumieć zachowanie dziecka i wesprzeć.
Triada zaburzeń autystycznych
Pierwsze poważne decyzje życiowe i wchodzenie w relacje to elementy, które czynią okres dojrzewania wyjątkowo intensywnym. Dla nastolatków w spektrum autyzmu, te doświadczenia w sytuacjach społecznych mogą być jeszcze bardziej skomplikowane i wymagające, ze względu na cechy spektrum autyzmu , takie jak trudności w komunikacji, interakcjach społecznych, i zachowaniu. Zrozumienie specyfiki tych wyzwań jest kluczowe dla wsparcia rozwoju społecznego młodzieży w spektrum i rozwoju umiejętności.
Komunikacja osób w spektrum autyzmu
W komunikacji, osoby w spektrum często napotykają na przeszkody związane z odbiorem i wyrażaniem emocji lub intencji. Niezrozumienie żartów, ironii, czy sarkazmu może prowadzić do nieporozumień i uczucia wyobcowania. Opanowanie umiejętności werbalnej i niewerbalnej komunikacji, takich jak intonacja głosu, mimika, i gestykulacja, może wymagać dodatkowego wsparcia i zrozumienia ze strony otoczenia.
Tworzenie interakcji społecznych
Budowanie relacji, zarówno przyjaźni, jak i pierwszych związków romantycznych oraz następujący rozwój emocjonalny dziecka może być dla nastolatków w spektrum szczególnie trudne. Wyzwaniem jest nie tylko rozpoczęcie, ale i utrzymanie kontaktów, co wymaga zachowań społecznych i zdolności do oceny odpowiedniego stanu bliskości i dystansu wobec innych.
Zachowania osób w spektrum autyzmu
Trzecią sferą są zachowania, które obejmują przywiązanie do rutyn, schematów, i często specyficznych, ograniczonych zainteresowań, które mogą dotyczyć osób z autyzmem. Choć te aspekty mogą dostarczać poczucia bezpieczeństwa, a także ułatwić znalezienie grupy osób podzielających te zainteresowanie, mogą też utrudniać adaptację do zmieniających się okoliczności i wpływać na interakcje społeczne.
Zrozumienie i wsparcie w tych trzech obszarach – komunikacji, interakcjach społecznych, i zachowaniu – są kluczowe dla pomocy nastolatkom w spektrum autyzmu. Wspierając ich w rozwoju tych umiejętności, możemy przyczynić się do ich większej niezależności i satysfakcji z życia społecznego. Więcej na temat wspierania nastolatków w spektrum np. poprzez trening umiejętności społecznych dowiesz się z naszego kanału na Youtubie.
Grupa rówieśnicza i akceptacja
Dla wielu nastolatków, okres dojrzewania to czas, kiedy szukają oni osób podobnych do siebie, aby lepiej zrozumieć swoją tożsamość i miejsce w świecie. Dla osób w spektrum autyzmu, te poszukiwania mogą być utrudnione przez trudności komunikacyjne i różnice w sposobie przetwarzania społecznych sygnałów.
Przynależność, a wykluczenie
Nastolatki w spektrum mogą często doświadczać odrzucenia lub wykluczenia społecznego, gdyż ich zachowania, sposób komunikacji, czy zainteresowania mogą różnić się od ogólnie przyjętych norm rówieśniczych. Trudności w zrozumieniu ironii, sarkazmu, a także teorii umysłu – zdolności do rozumienia intencji i emocji innych osób – mogą prowadzić do nieporozumień i, w konsekwencji, do izolacji społecznej.
Pamiętajmy jednak, że każda osoba w spektrum jest inna. Są takie, które radzą sobie świetnie w jakiś aspektach, a w innych trochę gorzej. Nie ma stałej reguły, co do zachowań osób w spektrum autyzm.
Współpraca z innymi, podkreślenie akceptacji różnorodności wśród rówieśników, edukacja na temat autyzmu i promowanie inkluzji w środowiskach edukacyjnych i społecznych może pomóc zbudować bardziej otwarte i wspierające społeczeństwo dla wszystkich nastolatków, w tym tych w spektrum autyzmu.
Pierwsze związki romantyczne – narastający stres
Pierwsze związki romantyczne są charakterystyczne dla tego etapu życia i stanowią wyzwanie dla większości nastolatków. Osoby w spektrum autyzmu mogą mieć trudności z rozumieniem subtelnego kontekstu tych relacji, w tym flirtu i różnych sygnałów społecznych. Niezrozumienie tych aspektów może prowadzić do nieporozumień i nawet do przekraczania granic, zarówno własnych, jak i partnera.
Edukacja i komunikacja o relacjach
Istotne jest prowadzenie otwartych rozmów z nastolatkami o dojrzewaniu, relacjach i płciowości. Edukacja na temat zdrowych relacji, umiejętności komunikacyjnych, i rozumienia granic jest kluczowa, aby zapewnić bezpieczeństwo i zrozumienie w relacjach interpersonalnych. Taka edukacja pomaga również uniknąć sytuacji, w których młode osoby mogą stać się ofiarami nadużyć.
Rozmowy na te tematy są niezbędne, ponieważ badania wskazują, że osoby w spektrum autyzmu często czują się bardziej samotne niż ich rówieśnicy neurotypowi. Odpowiednie wsparcie i zrozumienie w tych delikatnych kwestiach mogą znacząco wpłynąć na zdolność młodych osób w spektrum do budowania i utrzymywania zdrowych, satysfakcjonujących relacji.
Ryzyko uzależnień u nastolatków w spektrum
Ważność edukacji i otwartej rozmowy o budowaniu zdrowych relacji i radzeniu sobie z poczuciem osamotnienia staje się jeszcze bardziej istotna w kontekście dodatkowych wyzwań, z jakimi mogą się mierzyć nastolatki w spektrum autyzmu. Badania wskazują, że są one dwukrotnie bardziej narażone na uzależnienia behawioralne, w tym od substancji psychoaktywnych, co jest powiązane z intensywniejszymi doznaniami percepcyjnymi i silniejszymi reakcjami na dopaminę.
Zdrowie psychiczne u nastolatków w spektrum
Tendencja do przekraczania granic, eksperymentowania z używkami czy zachowania autoagresywne mogą wynikać z próby radzenia sobie z wyzwaniami świata zewnętrznego i wewnętrznego, jakie stawia przed nimi spektrum autyzmu. Podobnie, zaburzenia odżywiania i depresja często są obserwowane u nastolatków z autyzmem, co podkreśla potrzebę kompleksowego podejścia do ich zdrowia psychicznego i emocjonalnego. Co robić i czy jest sposób na zapobieganie zachowaniom tego typu ?
Zapewnienie odpowiedniego wsparcia i edukacji na temat zdrowych nawyków, radzenia sobie ze stresem oraz budowania i utrzymywania relacji jest kluczowe, aby pomóc młodym osobom w spektrum znaleźć bezpieczne sposoby na wyrażanie siebie i doświadczanie przyjemności. Dostosowane do ich potrzeb programy terapeutyczne, wsparcie psychologiczne oraz edukacja polegająca na rozwoju umiejętności społecznych i emocjonalnych mogą odegrać zasadniczą rolę w zapobieganiu problemom związanym z uzależnieniami i zdrowiem psychicznym.
Podsumowanie
Świadomość jak pomóc i zrozumienie unikalnych wyzwań, przed którymi stoją nastolatki w spektrum, są kluczowe dla ich rodziców, opiekunów, nauczycieli, i rówieśników. Aktywne wsparcie, które obejmuje rozwój grupy umiejętności społecznych, może mieć ogromny wpływ na samopoczucie i rozwój społeczny młodych osób w spektrum. Jeżeli chcesz aktywnie wspierać osoby i zrozumieć zachowanie dziecka w spektrum autyzmu sprawdź nasze szkolenia z zakresu treningu umiejętności społecznych.
