Czym jest teoria umysłu?
Teoria umysłu jest jednym z ośmiu obszarów umiejętności społecznych wyszczególnionym w metodologii Węglarz i Bentkowskiej. Pojęcie teorii umysłu po raz pierwszy zostało użyte w 1978r. przez Premacka i Woodruffa. W dużym skrócie badacze zajmowali się wówczas analizą sposobu myślenia szympansów, a z czasem u ludzi.Teoria umysłu to zdolność do wnioskowania o stanach umysłu innych osób – rozumienie ich intencji, planów i potrzeb. Oczywiście, niemożliwością jest dokładnie wiedzieć co myśli inna osoba. Możemy na podstawie tego, co mówi i w jaki sposób zachowuje się nasz towarzysz jedynie przewidywać – stąd nazwa
teoria.W jaki sposób rozwijać u dziecka teorię umysłu?
Rozwój teorii umysłu związany jest z treningiem umiejętności społecznych i interakcjami z innymi ludźmi. Dzięki zdobywanym doświadczeniom społecznym gromadzimy coraz to więcej informacji na temat otaczającego nas świata, co pozwala na sprawniejsze tworzenie wyobrażeń dotyczących myśli i uczuć innych osób.
Trzy obszary rozwoju teorii umysłu według metodologii Węglarz i Bentkowskiej
W swojej
książce autorki zwracają uwagę na istotę trzech zagadnień w kontekście rozwoju teorii umysłu. Proponują zacząć od zauważania innych i rozwijania wyobraźni – są to składowe niezbędne do rozumienia perspektywy drugiego człowieka.
Zauważanie innych stanowi podstawę nie tylko w rozwoju teorii umysłu, ale również empatii. Zauważanie jest przez autorki rozumiane dwojako. Mowa o dostrzeganiu drugiego człowieka w sensie fizycznym (tego jak jest ubrany, jak wygląda i jak się zachowuje) oraz psychologicznym (koncentracja na tym, co lubi dana osoba, jakie ma potrzeby). Chcąc rozwijać zauważanie innych koncentrujemy się na umiejętności obserwacji, słuchania i zadawania pytań.
Rozwijanie wyobraźni pozwala na „wejście w buty” drugiej osoby. Dzięki wyobraźni potrafimy zrozumieć intencje i przyczyny zachowania naszego towarzysza. W tym obszarze warto pamiętać o znaczeniu myślenia przyczynowo-skutkowego. Tworzenie połączeń między wydarzeniami ułatwi dzieciom postawienie się w sytuacji drugiego człowieka.
Rozumienie perspektywy innej osoby oznacza nie tylko obserwację zachowań i interakcję z drugim człowiekiem. Aby w pełni zrozumieć zachowanie, wnioskować na temat jego przyczyn oraz przewidywać przyszłe reakcje konieczne jest postawienie się w sytuacji drugiej osoby, możliwe dzięki rozwojowi wyżej wymienionych zagadnień. Pomocne może być odwoływanie się do doświadczeń i emocji osób, które dziecko zna (z rodziny, bliskiego otoczenia czy fikcyjnych ale dziecku bliskich). Dzięki temu zwiększa się świadomość, że nasze przekonania i myśli na dany temat nie zawsze muszą być tożsame z przekonaniami i myślami innych.
5 propozycji pracy podczas TUS
Wiesz już, czym jest teoria umysłu i na czym skoncentrować się chcąc wspierać jej rozwój u dziecka. Poniżej przedstawiamy 5 propozycji pracy, które mogą okazać się pomocne podczas zajęć TUS:
- Wcielanie się w role
- Ćwiczenia dramowe
- Tworzenie historii – wymyślanie alternatywnego zakończenia
- Zabawa „Dlaczego?” – polegająca na wymyślaniu przez dzieci powodów zachowania osoby w historii przywołanej przez prowadzącego.
- Zabawa „Co on czuje?” – podczas której dzieci określają co może czuć osoba, której dotyczy zdanie wypowiedziane przez prowadzącego.
Więcej o naszych propozycjach pracy w ośmiu obszarach umiejętności społecznych na
szkoleniu Trener TUS! :)Źródła:
- Węglarz J., Bentkowska D. (2020). Trening Umiejętności Społecznych Dzieci i Młodzieży. Przewodnik dla Terapeutów.
