Jak zadbać o siebie? Profilaktyka wypalenia zawodowego w pracy Nauczyciela

Niezwykle ważna jest znajomość własnych możliwości oraz umiejętność odczytywania sygnałów płynących z organizmu. Wcześnie zauważone i rozpoznane symptomy świadczące o wypaleniu zawodowym dają możliwość do poprawienia własnego funkcjonowania i przeciwdziałania wypaleniu w przyszłości. W obecnym szybkim tempie życia zawodowego zadbanie o siebie staje się nie tylko luksusem, lecz wręcz koniecznością.  

Współczesny nauczyciel  

Nauczyciele pełnią niezwykle istotną funkcję w kształtowaniu przyszłości młodych umysłów. W pracy edukacyjnej, gdzie codziennie spotykają się z rozmaitymi wyzwaniami, zadbanie o siebie staje się dla nich kluczowym elementem utrzymania równowagi psychicznej oraz fizycznej. Współczesny nauczyciel to nie tylko przewodnik w świecie wiedzy, ale też opiekun, mentor i nierzadko psycholog. 

Nauczycielom często przychodzi radzić sobie z trudnościami uczniów, rozwiązywać konflikty i wykonywać mnóstwo innych obowiązków pochłaniających spore pokłady energii. Z tego powodu tak ważne jest rozumienie, czym jest wypalenie zawodowe i jakie są jego przyczyny. Nie można też zapomnieć o podejmowaniu działań profilaktycznych, które pozwolą na skuteczną ochronę przed tym problemem.  

Czym jest wypalenie zawodowe? 

Wypalenie zawodowe to stan całkowitego wyczerpania organizmu. Powstaje w wyniku przeciążenia emocjonalnego i fizycznego, którego źródło ma miejsce w środowisku pracy. Może być wynikiem natłoku obowiązków, dużego stresu czy poczucia bezsensu wykonywania pracy. Wypalenie zawodowe często występuje wśród tzw. zawodów pomocowych – związanych z pracą z drugim człowiekiem.  

Jednym z kluczowych czynników przyczyniających się do wypalenia zawodowego jest nadmierne obciążenie pracą. Osoby wykonujące tzw. nadgodziny bądź stawiające ciągłe wysiłki celem sprostania wymaganiom zawodowym, są bardziej narażone na ten stan. Co więcej, sporą rolę odgrywa stres związany z pracą, który może wynikać z presji, rywalizacji czy braku kontroli nad sytuacją zawodową.  

Przyczyny wypalenia zawodowego 

Przyczyn wypalenia zawodowego jest wiele i nie sposób wskazać je wszystkie. W dużej mierze zależy to od indywidualnych charakterystyk danej osoby, w tym m.in. od odporności psychicznej i zasobów. Niemniej jednak wypalenie zawodowe może spotkać każdego i dobrze jest znać jego przyczyny, by w miarę możliwości w przyszłości móc minimalizować lub unikać okoliczności przybliżających nas do stanów wyczerpania pracą. 

Jakie mogą być przyczyny wypalenia zawodowego? 

• długotrwałe natężenie na stres 
• trudności interpersonalne 
• przeciążenie obowiązkami 
• brak sukcesów i utrata poczucia sprawczości 
• bezradność 
• brak satysfakcji z wykonywanej pracy (w tym m.in. niskie wynagrodzenie). 

Symptomy charakteryzujące stan wypalenia zawodowego 

Podobnie jak w przypadku przyczyn, istnieje długa lista objawów wypalenia zawodowego. Rozpoznanie wymaga dużej znajomości siebie i własnego organizmu. Osobom dotkniętym wypaleniem zawodowym często towarzyszy poczucie bezsensu wykonywanej pracy. Nierzadko zastanawiają się, dlaczego w ogóle angażują się w swoje zawodowe obowiązki i tracą motywację do wykonywania zadań, które kiedyś wydawały się satysfakcjonujące. Do tego trzeba doliczyć: 

• chroniczny stres — wypalenie zawodowe w wielu przypadkach związane jest z wyjątkowo wysokim poziomem chronicznego stresu związanego z miejscem pracy. Ciągłe napięcie, nadmierne obciążenie obowiązkami, presja czy trudności w radzeniu sobie ze stresem mogą być codziennością dla osób dotkniętych tym stanem.  

• niechęć do działania — osoby dotknięte wypaleniem zawodowym często doświadczają poważnej niechęci do podejmowania jakichkolwiek działań, nie tylko zawodowych, ale też osobistych. Niestety w wielu przypadkach prowadzi to do wycofywania się z życia zawodowego, jak i społecznego.  

• wyczerpanie emocjonalne — wypalenie zawodowe nierzadko prowadzi do wyczerpania emocjonalnego. Osoby zmagające się z trudnościami w kontrolowaniu swoich emocji mogą być rozdrażnione bądź apatyczne wobec innych. Niestety emocjonalne wyczerpanie często wpływa na ich zdolność do współczucia oraz empatii w stosunku do innych.  

• Bezradność – to poczucie braku kontroli nad sytuacją zawodową, gdzie osoba czuje się niemocna i niezdolna do efektywnego radzenia sobie z trudnościami, co może prowadzić do spadku motywacji i zaangażowania zawodowego. To często wynik chronicznego stresu i przeciążenia zawodowego, które wpływają na ogólne znużenie pracą. 

Jak przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu? 

Na szczęście istnieje wiele sposobów na przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu. To, jaką strategię przyjmiesz, jest sprawą indywidualną. Każdy z nas potrzebuje czegoś innego, aby poczuć się dobrze. Poniżej przedstawiamy kilka przykładowych rozwiązań, które w trosce o dobrostan psychiczny i fizyczny możesz wdrożyć już dziś! 

5 sposobów na przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu 

• zdrowy balans pomiędzy pracą a życiem prywatnym — staraj się utrzymywać równowagę między obowiązkami zawodowymi, a czasem dla siebie i swojej rodziny. Pamiętaj o czasie na relaks, wypoczynku i odprężeniu po pracy. Takie działanie pomoże zmniejszyć poziom stresu i napięcia. 

• praktykowanie wdzięczności — każdego dnia staraj się znaleźć choć jedną rzecz, za którą może być wdzięczny bądź wdzięczna. Takie ćwiczenie pomoże spojrzeć na pozytywne strony życia i zwiększy poczucie satysfakcji.  

• zdrowy egoizm, czyli niezapominanie o sobie — zarezerwuj chwilę każdego dnia tylko dla siebie. Możesz postawić na medytację, sport, ulubioną książkę, film bądź na inną formę relaksu. Powinieneś zadbać o swoje potrzeby i dokładać starań, żeby zaspokoić własne potrzeby emocjonalne i fizyczne.  

• pielęgnowanie zainteresowań i hobby — nigdy nie powinieneś zapominać o swoich pasjach i zainteresowaniach poza pracą. Poświęcanie czasu na rozwijanie hobby może przynieść Ci ogromną satysfakcję i odmienić codzienne życie 

• stosowanie technik relaksacyjnych — zapewnij sobie czas na regularny odpoczynek i relaks. Działanie tego rodzaju może obejmować praktykowanie jogi, medytacji czy spacerów na świeżym powietrzu. Techniki relaksacyjne pomagają w obniżeniu poziomu stresu i przywracają spokój wewnętrzny.  

Podsumujmy…

Czasem wypalenie zawodowe jest tak silne, że możemy nie mieć sił poradzić sobie z tym sami. Pamiętaj, że zawsze możesz zwrócić się po pomoc do specjalistów wspierających osoby w tym zakresie – psychologów, psychiatrów czy terapeutów. Miej na uwadze, że tylko opiekując się sobą (w pierwszej kolejności) jesteśmy później w stanie pomagać innym. Zachęcamy do zapoznania się z innymi artykułami znajdującymi się na naszym blogu. Koniecznie odwiedź też nasz kanał na YouTube!.  

Źródła 

Znańska-Kozłowska, K. (2013). Wypalenie zawodowe – pojęcie, przyczyny i objawy. Dostępny w internecie: https://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ekon-element-000171356705