Umiejętności społeczne są bardzo istotne dla każdej jednostki, ponieważ pozwalają na właściwe zachowanie w rozmaitych sytuacjach społecznych. Nabywane w toku rozwoju, wyposażają nas w coraz to efektywniejsze narzędzia radzenia sobie z życiowymi wyzwaniami. Nasza zdolność do nawiązywania i podtrzymywania relacji z innymi ludźmi zależna jest w sporej mierze od poziomu umiejętności społecznych. Kwestia ta dotyczy oczywiście także dzieci.
Co to są umiejętności społeczne?
Bardzo trudno jednoznacznie zdefiniować pojęcie umiejętności społecznych. Wielu autorów wyodrębnia opisane w poprzednim akapicie cechy, jednocześnie interpretując konstrukt na swój sposób. Nam najbliższa jest definicja zaproponowana przez Annę Matczak, według której są to „złożone umiejętności warunkujące efektywność radzenia sobie w określonego typu sytuacjach społecznych, nabywane przez jednostkę w toku treningu umiejętności społecznych” (Matczak, 2007, s.7).
W skrócie umiejętności społeczne stanowią kluczowy element naszego funkcjonowania społecznego — wpływają na naszą zdolność do budowania relacji, rozwiązywania problemów i nie tylko. Do tego trzeba też doliczyć osiąganie sukcesów w rozmaitych aspektach życia społecznego.
Dlaczego warto rozwijać umiejętności społeczne u dzieci?
Umiejętności społeczne są kluczowym zasobem jednostki, który umożliwia prawidłowe funkcjonowanie w sferze interpersonalnej. Ich rozwój wpisany jest w naturę człowieka i przy prawidłowych warunkach życia oraz stymulacji i responsywności ze strony otoczenia przebiega samoistnie. Z uwagi na istotę kompetencji społecznych warto wspólnie z dzieckiem utrwalać nabyte umiejętności.
Bez rozwiniętych umiejętności społecznych dzieci mogą zmagać się z problemami w nawiązywaniu przyjaźni, rozwiązywaniu konfliktów czy współpracy z innymi osobami. Rozwijając je, przygotowują się do skutecznego funkcjonowania w społeczeństwie. W praktyce jest tak, że dzieci umiejące nawiązywać pozytywne relacje, wyrażać swoje potrzeby i rozumieć potrzeby innych, są bardziej samodzielne i pewne siebie. Wszystko to pomaga im w radzeniu sobie z trudnościami, podejmowaniu decyzji i osiąganiu sukcesów w życiu nie tylko społecznym, ale też edukacyjnym.
Bezpieczne funkcjonowanie w środowisku rówieśniczym
Wreszcie umiejętności społeczne pozwalają dziecku bezpiecznie funkcjonować w środowisku rówieśniczym. Pociechy spędzają dużo czasu z innymi dziećmi, z tego powodu umiejętność konstruktywnego współdziałania, empatii, czy rozwiązywania konfliktów jest bardzo ważna.
Wyżej wymienione umiejętności sprawiają, że dziecko może unikać izolacji społecznej, znajdować wsparcie w trudnych sytuacjach i czerpać radość z interakcji z rówieśnikami.
Warto zdawać sobie sprawę z tego, że umiejętności społeczne nie rozwijają się samoistnie u każdego dziecka. Z tego powodu rodzice, nauczyciele czy opiekunowie odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu tych kompetencji. Wspierając rozwój umiejętności społecznych u dzieci, tworzy się solidne podstawy dla ich przyszłego sukcesu i satysfakcji z życia, nie tylko w sferze osobistej, ale też zawodowej.
Gry i zabawy rozwijające umiejętności społeczne u dzieci
Gry i zabawy odgrywają istotną rolę w rozwijaniu umiejętności społecznych. Żeby mogły być one rozwijane, niezbędna jest interakcja z innymi osobami. Dziecko będące częścią grupy ma szansę obserwować zachowania innych i uczyć się, w jaki sposób reagować w rozmaitych sytuacjach. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że to poprzez naśladowanie i eksperymentowanie w bezpiecznym środowisku kształtowane są umiejętności interpersonalne.
Przykładowe zajęcia, które koncentrują się na wspomaganiu rozwoju umiejętności społecznych to Trening Umiejętności Społecznych (TUS) czy socjoterapia. Poza dostępnym wsparciem profesjonalistów my sami możemy rozwijać u dziecka umiejętności społeczne poprzez różnego rodzaju gry i zabawy skoncentrowane na interpersonalnej sferze życia.
Warto zaznaczyć, że poza profesjonalnym wsparciem, opiekunowie i rodzice mają też znaczący wpływ na rozwijanie umiejętności społecznych swoich pociech. Mogą to robić właśnie poprzez organizowanie gier i zabaw. Tego rodzaju aktywności nie tylko uczą dzieci współpracy, rozumienia innych czy empatii, ale też pomagają w budowaniu pewności siebie w kontaktach społecznych. Z tego powodu dobrze jest inwestować czas w kreatywne gry i zabawy — dostarczą nie tylko rozrywki, ale też przyczynią się do wszechstronnego rozwoju umiejętności interpersonalnych u dzieci.
5 przykładowych gier i zabaw rozwijających umiejętności społeczne
1. Zabawa z zastosowaniem historyjek obrazkowych, w których dziecko wymyśla zakończenie.
To kreatywna gra, która polega na korzystaniu z zestawu obrazków bądź ilustracji przedstawiających rozmaite sytuacje lub sceny. Dziecko ma za zadanie wymyślić zakończenie dla każdej z tych historyjek. Dzięki tej grze dziecko rozwinie umiejętność myślenia przyczynowo-skutkowego, a przy tym nauczy się norm społecznych obowiązujących w konkretnej grupie. Na koniec zabawy istotne jest omówienie wyników.
2. Mapa myśli
To narzędzie wykorzystywane w pracy nad rozmaitymi obszarami rozwoju, w tym właśnie nad umiejętnościami społecznymi. Grupa wspólnie zastanawia się nad danym zjawiskiem i analizuje możliwe sytuacje z najbliższego otoczenia, w których widoczny jest omawiany konstrukt. Dzięki temu dzieci łatwiej zrozumieją kontekst i skomplikowane relacje społeczne, a przy tym rozwiną umiejętność wspólnego myślenia i dyskutowania na temat z różnych perspektyw.
3. Odgrywanie scenek
Odgrywanie scenek to świetna metoda ro rozwoju obszaru komunikacji, emocji czy nauki norm społecznych. To forma zabawy polegająca na tym, że dzieci wcielają się w różne role i odgrywają sytuacje społeczne. W ten sposób dzieci przećwiczą komunikację, wyrażanie emocji czy rozumienie perspektyw innych osób.
4. Kalambury
Gra ta, oprócz rozwoju umiejętności komunikacji, może być wykorzystywana do nauki o emocjach, normach społecznych czy radzeniu sobie w trudnych sytuacjach.
5. Zagadki
Tworzenie i rozwiązywanie zagadek oraz escape roomów to doskonały sposób na rozwijanie umiejętności społecznych w grupie. Dzieci muszą współpracować, komunikować się i rozwiązywać problemy jako zespół, aby osiągnąć wspólny cel.
Koniecznie zapoznaj się z naszymi kursami, gdzie wyjaśniamy szerzej wiele kwestii związanych z rozwijaniem umiejętności społecznych u dzieci. A Ty jakie znasz sposoby pracy w obszarze umiejętności społecznych? Podziel się w komentarzach!
