Autyzm jest jednym z najbardziej zrozumianych zaburzeń rozwoju neurobiologicznego. Wpływa ono na aspekty społeczne, komunikacyjne i behawioralne jednostki. W kontekście dzieci istnieją trzy kluczowe różnice między chłopcami a dziewczynkami w spektrum autyzmu. Temat ten jest bardzo ważny i aktualny, gdyż w ostatnich latach rośnie świadomość potrzeby dokładnej diagnozy tego zaburzenia, zwłaszcza u dziewcząt, dlatego w tym artykule przedstawimy różnice między chłopcami, a dziewczynkami ze spektrum.
Czym jest autyzm?
Zanim przejdziemy do różnic między chłopcami a dziewczynkami w spektrum autyzmu, warto najpierw wyjaśnić, czym konkretnie jest to zaburzenie rozwojowe. Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób ICD-10, cechuje się ono trudnościami w nawiązywaniu relacji społecznych i zaburzoną integracją wrażeń zmysłowych. Jednakże w styczniu 2022 r. pojawiła się nowa definicja autyzmu.
Obecnie autyzm klasyfikowany jest jako część szerszej kategorii znanej jako “zaburzenia ze spektrum autyzmu.” Objawy często pojawiają się w pierwszych trzech latach życia i dotykają około 1 na 100 osób.
Pionierski opis autyzmu dokonał w 1943 r. psychiatra Leo Kanner, który obserwował maluchy zachowujące się w sposób trudny do sklasyfikowania. Wielu rodziców zastanawia się, jak rozpoznać autyzm u dzieci. Trzeba pamiętać, że zaburzenie to jest niezwykle zróżnicowane i indywidualne u każdej osoby, co sprawia, że jest unikalne na tle innych zaburzeń i trudne do zrozumienia.
Diagnozy spektrum autyzmu u chłopców i dziewcząt
Wciąż istnieje przekonanie, że autyzm jest znacznie częściej diagnozowany u chłopców aniżeli u dziewcząt, w stosunku 4:1. Warto jednak zauważyć, że coraz więcej specjalistów uważa, że te proporcje mogą być błędne. Najnowsze badania sugerują, że stosunek ten powinien być bardziej zrównoważony — na dwóch chłopców przypada jedna dziewczynka. Wskazuje to, że dziewczynki w spektrum autyzmu są znacznie liczniejsze, aniżeli dotąd sądzono.
Pojawia się więc pytanie, dlaczego diagnozy u dziewczynek zaczęły wzrastać? Okazuje się, że podstawową przyczyną tego zjawiska jest fakt, że narzędzia diagnostyczne były w przeszłości bardziej dostosowane do wzorców zachowań charakterystycznych dla chłopców. Efektem tego dziewczynki z autyzmem w wielu przypadkach pozostawały niezdiagnozowane, bądź były rozpoznawane z opóźnieniem.
Spektrum autyzmu – różnice pomiędzy chłopcami a dziewczynkami
1. Wąskie zainteresowania
Jednym z charakterystycznych objawów autyzmu są wąskie, często obsesyjne zainteresowania. U chłopców w wielu mogą to być dinozaury, pociągi czy lego — hobby malucha jest przeważnie wyraźnie widoczne i łatwiej dostrzegalne przez otoczenie. W przypadku dziewcząt z autyzmem tego rodzaju zainteresowania bywają mniej typowe i rzadziej zauważane.
Brak wyżej wymienionych zainteresowań u dziewcząt bywał w przeszłości traktowany jako argument przeciwko diagnozie autyzmu. Bardzo istotne jest jednak zrozumienie tego, że dziewczynki z tym zaburzeniem mogą po prostu interesować się innymi rzeczami. Przykładowo mogą być pasjonatkami poezji, świata przyrody czy literatury.
Kluczową różnicą jest stopień zaangażowania i intensywność zainteresowania konkretnym obszarem wiedzy. Dziewczynki w spektrum autyzmu mogą wykazywać niezwykłą pasję konkretnym tematem, co może być istotnym czynnikiem w diagnozie.
2. Diagnoza autyzmu a różnice w wieku
Kolejna istotna różnica między chłopcami a dziewczynkami w spektrum autyzmu dotyczy wieku, w którym otrzymują diagnozę. Dane statystyczne jednoznacznie pokazują, że dziewczęta otrzymują diagnozę średnio trzy lata później niż chłopcy. Czym to jest spowodowane? Jednym z czynników wpływających na to opóźnienie jest proces diagnozy. Jak wspomniano wcześniej, narzędzia diagnostyczne były pierwotnie dostosowane do zachowań charakterystycznych dla chłopców z autyzmem.
Ponadto, specyficzne zainteresowania, takie jak LEGO czy dinozaury, są u chłopców z autyzmem zazwyczaj łatwiejsze do zauważenia i bardziej wyraźne. W przypadku dziewczynek, tego rodzaju pasje mogą być mniej oczywiste lub różnić się od typowych zainteresowań. To nie oznacza, że dziewczęta ze spektrum autyzmu nie mają wąskich zainteresowań – są po prostu inne i często subtelniejsze. Z tego powodu diagnoza może być opóźniona, gdy specjaliści nie rozpoznają tych zainteresowań jako potencjalnych objawów autyzmu.
Warto również zaznaczyć, że dziewczynki ze spektrum autyzmu często bardziej niż chłopcy starają się naśladować zachowania społeczne, co może sprawić, że ich trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych i komunikacji są mniej widoczne na pierwszy rzut oka. Często aktywnie dążą do dostosowania się do społecznych norm, co skutkuje tym, że ich potrzeby często są ignorowane lub pomijane.
3. Różnice w aktywności mózgu
Naukowcy z Uniwersytetu w Wirginii odkryli, że u chłopców i dziewczynek ze spektrum autyzmu proces zaburzeń mózgowych przebiega inaczej. Dzięki rezonansowi magnetycznemu stwierdzono, że u tych pierwszych występuje mniejsza aktywność w rejonach mózgu odpowiedzialnych za przetwarzanie bodźców słuchowych, wizualnych i społecznych w porównaniu do ich neurotypowych rówieśników.
Natomiast dziewczynki będące w spektrum autyzmu wykazują mniejszą aktywność w obszarach mózgu związanych z funkcjami językowymi. To bardzo istotne odkrycie, gdyż sugeruje, że narzędzia diagnostyczne powinny być dostosowane do różnic płciowych. Bardzo ważne jest uwzględnienie ich w czasie procesu diagnozy i terapii.
Proces socjalizacji
Problemy z relacjami i rozumienie bardziej skomplikowanych kontekstów sytuacyjnych nierzadko stają się widoczniejsze w okresie dojrzewania. Kiedy pojawiają się nowe role społeczne i pierwsze relacje romantyczne, dziewczynki będące w spektrum autyzmu mogą napotykać trudności, które są trudniejsze do maskowania. To często jest moment, w którym stawiana jest diagnoza.
Warto też zauważyć, że bardzo dużo kobiet ze spektrum autyzmu, zwłaszcza o wysokim ilorazie inteligencji, mogły nigdy nie uzyskać diagnozy. Często zostają one zdiagnozowane dopiero w dorosłym życiu, po wielu błędnych diagnozach i trudnościach w terapii. Z tego powodu bardzo istotne jest to, żeby zrozumieć wszystkie różnice pomiędzy chłopcami a dziewczętami ze spektrum autyzmu — priorytetem jest dążenie do dokładniejszych diagnoz.
Podsumujmy…
Rozumienie różnic między chłopcami a dziewczynkami będącymi w spektrum autyzmu ma kluczowe znaczenie dla poprawy procesu i diagnozy oraz terapii. Trzeba przede wszystkim pamiętać o tym, że zaburzenie to może przybierać różne formy u obu płci. Wczesna diagnoza pozwala na lepsze zrozumienie i wybór odpowiedniego kierunku działania.
Badania nad autyzmem trwają, a wiedza na ten temat stale się rozwija. Z tego powodu zachęcamy do zagłębiania tej tematyki i do dalszej edukacji w tej dziedzinie. Warto być świadomym różnic i potrzeb osób będących w spektrum autyzmu, niezależnie od płci. Jeżeli Twoje dziecko ma to zaburzenie lub jeśli pracujesz z takimi maluchami, koniecznie zapoznaj się z tym kursem. Zapraszamy też do zapoznania się z tym artykułem na blogu.
