Uzależnienia behawioralne dzieci i młodzieży – jak reagować i wspierać?

Czym są uzależnienia behawioralne?

Uzależnienia behawioralne to stan, w którym dziecko czy nastolatek nie może przestać wykonywać określonych czynności, czując wewnętrzny przymus do ich powtarzania. Chociaż najczęściej kojarzymy uzależnienia z substancjami takimi jak alkohol czy papierosy, istnieje wiele innych form, które mogą wpłynąć negatywnie na życie młodych ludzi.

Różnorodność uzależnień wśród młodzieży

Choć wiele osób pierwsze skojarzenia ma z uzależnieniem od Internetu lub uzależnieniem od komputera, warto zwrócić uwagę na inne, mniej oczywiste zagrożenia. Oto kilka uzależnień behawioralnych dzieci i młodzieży:

Uzależnienie od Internetu – obejmuje niekontrolowane spędzanie czasu w sieci, przeglądanie stron, media społecznościowe, czy nadmierne korzystanie z usług online.
Uzależnienie od komputera – dotyczy nadmiernego czasu spędzanego na graniu w gry komputerowe lub innych aktywnościach związanych wyłącznie z komputerem.
Uzależnienie od gier video – charakteryzuje się obsesyjnym graniem w gry wideo na różnych platformach, od konsol po aplikacje mobilne.
Uzależnienie od smartfona (fonoholizm) – objawia się ciągłą potrzebą sprawdzania telefonu, korzystania z aplikacji, gier, czy mediów społecznościowych.
Uzależnienie od mediów społecznościowych – związane z nadmiernym czasem spędzanym na platformach takich jak Facebook, Instagram, Snapchat, gdzie interakcje i polubienia mogą stać się obsesją.
Hazard online – obejmuje gra w gry hazardowe dostępne przez Internet, co może prowadzić do ryzykownych zachowań i problemów finansowych.
Zakupoholizm – zwłaszcza w formie online, gdzie łatwy dostęp do zakupów może prowadzić do niekontrolowanego wydawania pieniędzy.
Bigoreksja – obsesja na punkcie budowania masy mięśniowej i idealnego ciała, często związana z nadmiernym uprawianiem sportu i kontrolą diety.
Ortoreksja – obsesyjne dążenie do spożywania wyłącznie zdrowej żywności, co może prowadzić do wykluczenia wielu grup produktów i problemów zdrowotnych.

Problem uzależnień behawioralnych dzieci i młodzieży

Obserwując dzieci, możemy zauważyć, że spędzają one nadmiernie dużo czasu na różnych aktywnościach online. Jest to szczególnie niepokojące, gdy zaczynają zaniedbywać inne obszary życia, takie jak nauka, przyjaźnie czy zdrowie fizyczne.

Objawy uzależnień behawioralnych

Niepokój powinny wzbudzać zmiany w zachowaniu, takie jak:

Drażliwość i zmiany nastroju, zwłaszcza gdy dziecko jest odcięte od źródła swojego uzależnienia.
Zwiększone zapotrzebowanie na czas spędzany przy komputerze lub telefonie.
Zaniedbywanie obowiązków szkolnych i społecznych na rzecz aktywności online.
Utrata zainteresowania innymi hobby i aktywnościami, które wcześniej sprawiały przyjemność. Dziecko może stopniowo porzucać ulubione zajęcia na rzecz spędzania czasu w wirtualnym świecie.
Tajemniczość dotycząca aktywności online, gdzie dziecko unika mówienia o tym, co robi w sieci, a próby ograniczenia dostępu do urządzeń spotykają się z agresją lub błaganiem.

Rozpoznawanie uzależnień to ważna umiejętność, szczególnie w pracy pedagoga czy psychologa. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat tego, co może wskazywać na to, że Twoi uczniowie potrzebują pomocy, sprawdź nasze szkolenie “Trener Profilaktyki Zachowań Ryzykownych dzieci i młodzieży”.

Metody radzenia sobie z uzależnieniami

Terapia uzależnień behawioralnych

Profesjonalna terapia może być nieocenionym wsparciem w przypadku rozpoznania uzależnienia. Specjalistyczne centra oferują różnorodne podejścia, od terapii indywidualnej po wsparcie grupowe.

Profilaktyka uzależnień behawioralnych

Podstawą skutecznej profilaktyki jest otwarta komunikacja z dzieckiem oraz budowanie silnych, pozytywnych relacji w rodzinie i w środowisku szkolnym. Zapewnienie dziecku ciekawych alternatyw dla spędzania czasu online również może pomóc w ograniczeniu ryzyka rozwoju uzależnienia. Aktywizowanie dziecka w sportach, sztuce czy innych hobby poza ekranem komputera może nie tylko zniwelować czas spędzany online, ale także rozwinąć nowe umiejętności i zainteresowania, które będą służyć zdrowemu rozwojowi. Stworzenie środowiska, które sprzyja różnorodnym formom aktywności, jest kluczowe dla zdrowego rozwoju emocjonalnego i fizycznego młodego człowieka.

Edukacja rodziców i młodzieży

Wiedza na temat mechanizmów uzależnienia i sposobów radzenia sobie z nim to kluczowy element profilaktyki. Szkoły i inne instytucje mogą odgrywać ważną rolę w edukacji i zapobieganiu problemowi uzależnień dzieci. Programy edukacyjne mogą informować zarówno młodzież, jak i rodziców, o potencjalnych zagrożeniach oraz o tym, jak rozpoznawać pierwsze symptomy problemu. Dodatkowo, warsztaty i szkolenia mogą wyposażyć uczestników w praktyczne narzędzia do budowania odporności psychicznej oraz radzenia sobie ze stresem, co może zmniejszyć ryzyko szukania ucieczki w uzależniających aktywnościach.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej jak rozpoznawać i reagować na uzależnienia behawioralne dzieci i młodzieży – obejrzyj poniższy film.

Podsumowanie

Uzależnienia behawioralne mogą poważnie wpłynąć na życie dziecka i jego przyszłość. Ważne jest, aby rodzice i opiekunowie byli świadomi objawów oraz możliwych skutków tych uzależnień. Pamiętajmy, że wczesne rozpoznanie problemu i odpowiednia interwencja mogą skutecznie pomóc w leczeniu i zapobieganiu dalszym problemom.