Oczywiście to zależy, ale wystarczy trzymać się sprawdzonej metody. Krok pierwszy to poznać źródła frustracji i zrozumieć potrzeby maluchów, Dzięki temu skorygujesz trudne zachowania u dzieci, a nawet im zapobiegniesz. Jak to zrobić? Spokojnie: za chwilę wszystkiego się dowiesz.
Co to są trudne zachowania – definicja
Podczas
treningu umiejętności społecznych u dziecka mogą pojawić się zachowania trudne. Maluch wpada w złość, płacze, tupie nogami albo rzuca przedmiotami. Czasem staje się agresywny: bije inne dzieci albo uderza głową o ścianę. Z czego to wynika?
Zachowania trudne u dzieci pojawiają się, gdy ich potrzeby są zupełnie inne niż dążenia ich opiekuna. To sytuacja wymagająca zarówno dla dziecka, jak i dla Ciebie. Podczas zajęć TUS dajesz z siebie wszystko, więc nic dziwnego, że trudne zachowania podopiecznych traktujesz bardzo osobiście. Zupełnie niepotrzebnie.Ich powodem są po prostu
problemy z komunikacją, dlatego zachowania trudne często towarzyszą autyzmowi. Ale nie tylko. Zachowując się w ten sposób, dziecko próbuje osiągnąć konkretny cel:
- ucieczka – próbuje uniknąć jakiejś sytuacji, np. samodzielnego zakładania butów czy sprzątania zabawek;
- kontrola – chce dostać jakiś przedmiot, np. zabawkę czy słodycz lub wykonać czynność w określony sposób – usiąść akurat na zielonym krzesełku;
- uwaga – probuje wejść w interakcję z opiekunem lub rówieśnikiem, ta potrzeba jest tak silna, że maluch uzna cel za osiągnięty, nawet gdy uwaga dorosłego wiąże się z reprymendą;
- rozładowanie napięcia – usiłuje wyrzucić z siebie złość i frustrację, które kumulują się w ciele.
Jeżeli dziecku uda się osiągnąć cel, wyciąga z tego wniosek: to działa! W ten sposób trudne zachowanie się wzmacnia, więc pojawia się częściej i z większą intensywnością.
Co robić, gdy pojawiają się trudne zachowanie u dzieci?
Kiedy dziecko zachowuje się w sposób nieakceptowalny, skupiamy się na korygowaniu jego zachowania. Stosujemy kary i nagrody, ale te nie zawsze są skuteczne. Problemem może być błędna diagnoza, dlatego pracę z trudnymi zachowaniami należy zacząć od obserwacji.
1. Zanalizuj trudne zachowania metodą ABC
Metoda ABC to schemat analizy zachowania. Składają się na niego:
| A | B | C |
| BODZIEC | ZACHOWANIE | KONSEKWENCJA |
| impuls, który wywołał zachowanie trudne u dziecka | co dziecko robi lub mówi w sposób nieakceptowalny | cel, który maluch osiągnął swoim zachowaniem |
Przeanalizuj działanie swojego podopiecznego, zastanawiając się, co je powoduje i do czego prowadzi. Obserwacje zapisz w tabelce i powtórz kilka razy dla każdego zachowania. Wnioski, które wyciągniesz, pozwolą Ci przyjąć odpowiednią strategię.
2. Aktywnie przeciwdziałaj zachowaniom trudnym
Znając wyniki z analizy ABC, zadziałasz jeszcze ma etapie bodźca i nie dopuścisz do wystąpienia kryzysu. Staraj się stworzyć podczas zajęć takie warunki, które zminimalizują ilość bodźców, np.:
- zadbaj o przyjazną i bezpieczną przestrzeń
- planuj atrakcyjne i wciągające zajęcia
- pozwól dziecku odnieść sukces
- unikaj nudy
- daj dziecku wybór, najlepiej przedstaw mu dwie opcje – da mu to poczucie sprawstwa, ale nie przytłoczy
- wprowadź plan aktywności i uprzedź maluchy przed każdą zmianą
- naucz dzieci metod relaksacyjnych, które pomogą im rozładować stres.
3. Kiedy trzeba, interweniuj
Oczywiście nie każdą sytuację można przewidzieć, więc zachowania trudne będą się czasem pojawiać, mimo Twoich starań. Wtedy z pomocą przychodzi
wygaszanie.Może ono przyjąć formę
procedury „time-out”, czyli chwilowego odcięcia dziecka od bodźców oraz widowni, o której uwagę może zabiegać. Podobną funkcję ma
ignorowanie. Jeżeli wskutek trudnego zachowania dziecka nic się nie dzieje, maluch dostaje sygnał, że jest ono nieskuteczne. Spada więc prawdopodobieństwo, że spróbuje tego sposobu w przyszłości.
Pamiętaj jednak, że nigdy nie wolno ignorować zachowań agresywnych lub autoagresywnych! Przekaż też dziecku
korygujące informacje zwrotne: wyraźnie powiedz, że takie zachowanie jest nieakceptowalne i porozmawiacie, kiedy się uspokoi.
4. Edukuj rodziców
Praca nad trudnymi zachowaniami u dzieci musi odbywać się także w domu. Każda nieudana interwencja może utrwalić problem. Niestety rodzice nie zawsze rozumieją, że ich zaangażowanie i konsekwencja są niezbędne. Dlatego tak ważne jest, abyś nauczyła ich tych
złotych zasad postępowania:
- Nie ustępuj, kiedy dziecko chce osiągnąć cel niewłaściwym zachowaniem. Utwierdzisz go w przekonaniu, że te metody są skuteczne.
- Zwracaj uwagę na pozytywne zachowanie dziecka. Często go chwal. To będzie dla niego największą nagrodą i motywacją.
- Nie dyskutuj z dzieckiem, którym targają silne emocje. Poczekaj, aż się uspokoi i wtedy wyjaśnij swoje decyzje.
- Nie przekupuj. Jeżeli zawarliście umowę, przypomnij o niej, ale nie proponuj dodatkowych nagród.
Zachowania trudne u dzieci a trening umiejętności społecznych
Prowadząc terapię metodą TUS, pamiętaj, jak ważne jest budowanie relacji z dziećmi. Planuj zajęcia tak, aby maluchy chętnie na nie wracały. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o praktycznych aspektach pracy z trudnymi zachowaniami u dzieci, zapisz się na szkolenie „
Zachowania trudne w pracy metodą TUS”. Zajrzyj także na nasz
profil na Facebooku i podziel się z nami w komentarzu swoimi sposobami na trudne zachowania u dzieci.
Źródła:
- Wygotski L.S.: Kryzys trzeciego roku życia. W: A. Brzezińska, M. Marchow (red.), Wybrane prace psychologiczne II: Dzieciństwo i dorastanie, 131–140. Poznań 2002: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
- Woźniak M.: Uczniowie ze spektrum autyzmu w szkole ogólnodostępnej. Analiza
Trudnych zachowań, Roczniki Pedagogiczne 4:107-120.
- ZIELIŃSKA M.: Jak reagować na agresję uczniów. Skuteczne techniki radzenia sobie z problemem, Gdańsk: Harmonia Universalis.
