Mówienie o relacjach w edukacji jest szczególnie ważne w dzisiejszych czasach, kiedy zarówno uczniowie, jak i nauczyciele przez długi czas mierzyli się z wyzwaniem nauczania online. Izolacja i długotrwałe „odcięcie” od fizycznego kontaktu z rówieśnikami i nauczycielami przyczyniło się do pogorszenia relacji interpersonalnych dzieci i młodzieży. W czasie powrotu do szkoły warto zastanowić się nad tym
jak budować pozytywne relacje w edukacji.
Co warto wiedzieć o relacjach?
Człowiek jest z natury istotą społeczną i na co dzień funkcjonuje w przestrzeni relacyjnej – każdego dnia nawiązuje i/lub rozwija relacje z innymi ludźmi. To, w jaki sposób przebiega proces tworzenia się relacji interpersonalnych zależy od indywidualnych cech ich uczestników. Należy jednak pamiętać, że niezbędnymi elementami prawidłowej relacji interpersonalnej jest
wzajemne zaangażowanie i zaufanie. Relacje w edukacji są podstawą procesów wychowawczych i edukacyjnych oraz jednym z największych obszarów oddziaływań społecznych. Właśnie dlatego tak ważne jest, by w szkole stworzyć przestrzeń ułatwiającą dzieciom i młodzieży nie tylko naukę programu szkolnego, ale w takim samym stopniu – naukę budowania pozytywnych relacji.
Jakie korzyści płyną z pozytywnych relacji w edukacji?
Szkoła to miejsce, w którym dzieci i młodzież spędzają większość swojego dnia. Relacje nawiązywane z pozytywnym dorosłym, którym w tym przypadku jest nauczyciel pozwalają uczniom wzrastać w atmosferze bezpieczeństwa i akceptacji.
Relacja nauczyciel-uczeń:- zapewnia dzieciom swobodę rozwoju, a nauczycielom umożliwia udzielanie konstruktywnych informacji zwrotnych
- wpływa na budowanie tożsamości młodych osób oraz rozwój kompetencji społecznych
- stanowi podstawę efektywnej nauki – uczniowie będący w przyjaznej relacji z nauczycielami chętniej podejmują inicjatywę oraz uczą się bardziej skutecznie
- uczy respektowania zasad na podstawie wzajemnego szacunku
- pozytywnie wpływa na motywację uczniów do podejmowania zadań szkolnych
- daje nauczycielowi możliwość wywierania większego wpływu wychowawczego, łatwiej jest mu nawiązać kontakt i dotrzeć do podopiecznych, z którymi pozostaje w relacji
Sposoby nawiązywania dobrej relacji z uczniami
Wiedząc już na czym polegają relacje i jaką mają wagę w edukacji zastanówmy się nas sposobami nawiązywania prawidłowych relacji z uczniami. Chcąc zbudować pozytywny kontakt i zyskać sympatię oraz zaufanie uczniów pamiętaj o kilku ważnych kwestiach:
- Staraj się nawiązać kontakt z każdym uczniem już w momencie przekroczenia progu klasy. Pozytywne pierwsze wrażenie to fundament ułatwiający budowanie każdej relacji. Zapytaj ucznia o to jak się czuje, pochwal jego nowy plecak czy po prostu obdaruj uśmiechem. Być może będziesz jedyną osobą, która wykazała dziś zainteresowanie osobą danego dziecka i tym samym wzmocnisz jego potrzebę bezpieczeństwa i przynależności.
- Jeśli zauważysz coś niepokojącego w zachowaniu ucznia zapytaj go o to! Może wydawać Ci się, że Twój podopieczny jest smutny czy zmartwiony. Pytając ucznia w delikatny sposób, czy wszystko u niego w porządku sprawiasz, że zostaje zauważony. Zainteresowanie pomaga zbudować dobrą relację z uczniami.
- Pamiętaj o emocjach. Niezwykle istotne w budowaniu dobrych relacji w edukacji jest uwzględnianie emocji każdego z uczniów. Sprawy, które mogą wydawać się nam dorosłym błahe, są w różny sposób odbierane przez dzieci i młodzież. Ważne, aby nie bagatelizować ich problemów i z dużą dozą empatii starać się wysłuchać i wesprzeć uczniów.
- Słuchaj aktywnie! W ten sposób pokażesz uczniom, że jesteś uważna na ich potrzeby i problemy. Aktywne słuchanie, oparte na informacjach zwrotnych, podsuwa naszym podopiecznym nowe rozwiązania sytuacji, rozładowuje napięcie oraz buduje atmosferę bezpieczeństwa i zaufania.
- Współpraca nauczyciel-uczeń. Wspólne działania, angażujące zarówno nauczycieli jak i uczniów, to świetna okazja do budowania relacji. Tego typu aktywności dają stronom możliwość wzajemnego poznania i skrócenia dystansu. Można na przykład odwrócić role, tzn. pozwolić, żeby to uczeń czegoś nas nauczył – jak pobrać muzykę na telefon czy odtworzyć film na rzutniku. Taka zmiana pozwoli uczniom poczuć się kompetentnymi i rozluźni atmosferę w klasie.
Wszystkie wymienione sposoby sprowadzają się do skracania dystansu. Pamiętajmy jednak, aby pozostawać w relacji partnerskiej z uczniem. Nie chodzi o to, by stać się kolegą naszych podopiecznych, ale o to by zbudować autorytet, przy którym uczniowie będą czuli się swobodnie.
W takiej relacji odnajdą poczucie bezpieczeństwa niezbędne do kształtowania poczucia własnej wartości i relacji w późniejszym życiu.Postaw na zaufanie!
Niezależnie od tego, który z zaproponowanych sposobów nawiązywania dobrych relacji z uczniami jest Ci najbliższy – być może w swojej pracy stosujesz jeszcze inne metody na relacje w edukacji – pamiętaj, że podstawą każdego z nich jest
wzajemne zaufanie! Relacja z uczniem – i co dalej?
Istotne jest, aby pamiętać, że relacje w edukacji to nie tylko kontakt z uczniami. Chcąc zadbać o prawidłowe relacje w szkole powinniśmy starać się nawiązać
współpracę z rodzicami. Stały kontakt i możliwość wymiany spostrzeżeń z opiekunami dziecka, oparty na efektywnej komunikacji interpersonalnej ułatwi Ci pracę oraz pozwoli na lepsze zaopiekowanie się uczniem. Wypracowane strategie postępowania w relacji z dzieckiem mogą zostać wówczas przeniesione poza kontekst szkolny, a tym samym będą powielane i utrwalane. Prawidłowa relacja z rodzicami sprzyja lepszemu zrozumieniu ucznia, a co za tym idzie daje możliwość zaoferowania mu większego wsparcia. O tym, w jaki sposób na codzień możemy wspierać rozwój społeczno-emocjonalny uczniów dowiesz się z
darmowego ebooka przygotowanego przez nasz zespół, a tymczasem zapraszamy do podzielenia się w komentarzach Twoimi przemyśleniami na temat relacji w edukacji! Źródła:
- Węgrzyn-Białogowicz, K. (2017). Psychologiczne uwarunkowania relacji nauczyciel-uczeń. Problemy współczesnej pedagogiki (3)1, 103-116.
- Mieloch-Plumińska, A. Nawiązywanie relacji z uczniem – jak uczynić pierwszy…drugi…siódmy krok [HTML], 18.09.2018r. [w:] Librus Szkoła [online]. Dostęp: 19.05.2021r. Dostępny w internecie: (https://portal.librus.pl/szkola/artykuly/nawiazywanie-relacji-z-uczniem-jak-uczynic-pierwszy-drugi-siodmy-krok)
- Boszczyk, N. Edukacja to relacja, czyli dlaczego nauczyciele jutra powinni stawiać na relacje? [HTML], 11.10.2019r. [w:] Szkoła dobrej relacji [online]. Dostęp: 19.05.2021r. Dostępny w internecie: (https://szkoladobrejrelacji.pl/edukacja-to-relacja-czyli-dlaczego-nauczyciel-jutra-powinien-postawic-na-relacje/)
- Welskop, W. (2013). Komunikacja w relacji nauczyciel-uczeń a występowanie sytuacji kryzysowych w szkole.
- Dubis, M. (2017). Specyfika relacji interpersonalnej nauczyciel-uczeń w przestrzeni edukacyjnej i wychowawczej. Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna, 5, 253-265.
